Nguyễn Đức Toàn, Hoàng Vân và công tác kế hoạch

“Biết ơn chị Võ Thị Sáu” là một bài hát nổi tiếng của nhạc sĩ Nguyễn Đức Toàn, sáng tác năm 1958. Nội dung bài hát, tất nhiên, là nói về chị Võ Thị Sáu, trong đó có mấy đoạn, nhạc sĩ gọi chị Sáu như một người anh hùng (“thôn xóm vẫn nhắc tên người anh hùng”, “nơi đó sáng mãi tên người anh hùng”, “sông núi đất nước ơn người anh hùng đã chết cho đời sau”, “tôi đến hát trước nấm mồ chôn sâu người nữ anh hùng”).

Hồi tôi còn ở nhà, đâu đó chừng 1996-1997, có lần xem chương trình gì đó trên vô tuyến có sự tham gia của nhạc sĩ Nguyễn Đức Toàn. Trong chương trình, có đoạn biên tập viên đặt câu hỏi với nhạc sĩ, đại ý là đến năm 1993, chị Sáu mới được Nhà nước phong danh hiệu Anh hùng, mà sao khi sáng tác bài hát (năm 1958), nhạc sĩ đã dùng danh xưng đó để gọi chị Sáu?

Nghe câu hỏi của biên tập viên, tôi đang nằm trên giường mà suýt ngã lăn xuống đất vì quá khâm phục. Khâm phục thứ nhất là nhạc sĩ cùng họ với tôi có tài nhìn trước tương lai quá xa, từ năm 1958 mà đã nhìn được chuyện của năm 1993. Khâm phục thứ hai là chị biên tập viên có trình độ quá siêu phàm, đến nỗi một câu hỏi khó như vậy mà chị cũng nghĩ ra được để hỏi.

Lại có một nhạc sĩ khác cũng có tài dự báo không kém gì, thậm chí còn hơn, so với Nguyễn Đức Toàn, ấy là nhạc sĩ Hoàng Vân. Tài dự báo của ông được tôi phát hiện ra, khi sáng tác bài “Quảng Bình quê ta ơi” (năm 1964), ông đã dự báo: “Muôn người như một gửi về Trị Thiên tấm lòng sắt son, hẹn ngày chiến thắng, ta sẽ về chung một nhà”.

Đúng như ông dự báo, năm 1976, Quảng Bình đã được nhập vào với Trị - Thiên. Mặc dù so với kết quả dự báo của Nguyễn Đức Toàn trong bài “Biết ơn chị Võ Thị Sáu”, thì dự báo của Hoàng Vân trong bài “Quảng Bình quê ta ơi” có tầm nhìn ngắn hơn một chút; tuy nhiên, điều siêu việt của Hoàng Vân lại nằm ở chỗ, trong khi dự báo của Nguyễn Đức Toàn chỉ đúng có 1 lần thì dự báo của ông lại đúng đến những 2 lần. Bằng chứng là sau khi Bình Trị Thiên giải tán năm 1989, thì đến 2025, Quảng Bình và Quảng Trị lại tái hợp.

Ấy thế mà tự thủa Bác Hồ đọc tuyên ngôn dựng nước đến giờ, chưa bao giờ người ta ngỏ ý mời các nhạc sĩ như Nguyễn Đức Toàn hay Hoàng Vân về làm công tác kế hoạch. Ấy cũng coi là một thiếu sót của ngành Kế hoạch và ngành Tổ chức vậy!