Đồng tiền đi trước mới khôn

Lưu Bị chiếm được sáu quận Từ Châu thì vui lắm, mặt dương dương tự đắc, không coi ai ra gì, cũng không sai người vào Hứa Đô “quà cáp” cho anh Tháo lúc ấy đang là quan đầu triều. Tào Tháo ghét thái độ của Lưu Bị, liền mượn uy Thiên tử, xua đại quân quây đánh Từ Châu. Anh em Lưu Quan Trương chống đỡ không được, thua chạy như vịt.

Quan Vân Trường bị quân Tào vây trên núi đất, không đường tiến thoái, đành phải xuống núi đầu hàng. Nhưng Quan vốn sĩ rởm, tuy đánh không nổi quân Tào nhưng không muốn mang tiếng là hàng tướng nên sai sứ giả sang giao hẹn với anh Tào, rằng “chỉ hàng vua Hán, không hàng Tào Tháo”.

Tào Tháo nghe sứ giả bẩm lại ý kiến của Quan thì phì cười, nghĩ bụng: “Đcm cái thằng, đã ngu lại còn tỏ ra nguy hiểm! Quyền bính nước này nằm cả trong tay anh, chứ vua thì làm được cái đóe gì mà cũng bày đặt hàng vua!”^[1]

Nghĩ thế nhưng vì không muốn đôi co với kẻ cố cùng liều thân nên Tháo cũng chấp thuận điều giao hẹn của Quan. Thế là Quan Vân Trường về làm việc cho Tháo.

Tào Tháo bổ nhiệm Quan Vân Trường giữ chức Hán Thọ Đình hầu, sai người xây phủ đệ riêng để Vân Trường ở và ban ngựa Xích Thố cho Vân Trường làm phương tiện đi lại. Ngoài lương bổng trả hàng tháng, Tháo còn đặt ra quy chế ưu tiên riêng đối với Quan, “lên ngựa thưởng một nén vàng, xuống ngựa thưởng một nén bạc”. Do lương cao lại được thưởng lắm nên tiền bạc của Quan lúc nào cũng rủng rẻng. Quan ăn tiêu như đại gia thứ thiệt.

Tào Tháo muốn cho thiên hạ biết đến chính sách thu hút nhân tài của mình nên trọng đãi Quan rất hậu, “ba hôm thết một tiệc nhỏ, năm hôm thết một tiệc to”. Quan vốn tửu lượng như thuồng luồng, nhân thể hay được Tháo mời dự tiệc tùng thì cứ thế nhậu nhẹt tẹt ga.

Tháo biết Quan đang độ sức trâu nên sai người xuống Đồ Sơn tuyển lấy mười mỹ nữ mang về ban cho Vân Trường làm vợ công vụ. Quan nhân sẵn có “hàng họ” trong nhà thì cứ thế đóng gạch thả phanh, không cần phải ý tứ với bố con thằng nào.

Sợ Quan ở một mình buồn, Tháo lại thường xuyên sai Trương Liêu và Từ Hoảng đến mời Quan đi chơi. Bọn Trương Liêu, Từ Hoảng sẵn có “cơ chế” của sếp cho nên ngày nào cũng đến rủ Quan la cà hết ca lâu này đến kỹ viện khác, rồi lấy hóa đơn mang về cho Tháo thanh toán. Tào Tháo lắm lúc trông thấy hóa đơn do hai đệ tử trình lên cũng hoa cả mắt nhưng vì muốn lấy lòng Quan nên vẫn duyệt thanh toán hết. Sách Tam quốc diễn nghĩa chép rằng trong đám tướng tá của Tào Tháo thì Trương Liêu và Từ Hoảng thân với Quan nhất, ấy cũng là bắt nguồn từ việc này.

Xảy năm đó hai họ Viên - Tào có chuyện giao tranh. Viên Thiệu xua đại quân quây đánh Tào Tháo ở thành Bạch Mã. Các tướng Tào ra trận đều bị hai đàn em của Thiệu là Nhan Lương, Văn Sú đánh cho chạy sút cả dép. Tào Tháo tức lắm nhưng yếu thế không làm gì được, chỉ biết ngửa cổ lên trời than thở là đã tốn cơm nuôi đám đàn em ăn hại.

Quan Vân Trường nghe Tháo than thì nổi tự ái, liền xách đao lên ngựa phi thẳng vào trận địa quân Viên. Hai tướng Nhan Lương, Văn Sú trông thấy Quan nhưng chưa kịp làm gì thì đã bị Quan “xoẹt” cho phát, đầu rơi tại chỗ.

Tào Tháo ở trong thành Bạch Mã thấy Quan chém được hai đệ tử ruột của Thiệu thì mừng lắm, truyền quân mở toang cổng thành, nhào ra tấn công. Quân Thiệu không kịp trở tay, chết như ngã rạ.

Đánh được trận ấy, Tháo càng nể phục Quan lắm nên ra sức chiều chuộng để lấy lòng Quan. Không may cho Tháo là Quan lên mạng hóng biết được tin Lưu Bị đang ở bên Hà Bắc nương nhờ Viên Thiệu. Thế là bất kể Tháo khuyên bảo hay nuông chiều thế nào, Quan vẫn quyết tâm thu xếp hành lý, ngày đêm đi gấp sang Hà Bắc để đoàn tụ với anh hai.

Tào Tháo không giữ được Quan Vân Trường thì tiếc lắm. Nhưng Tháo biết Viên Thiệu vốn là thằng học dốt, nhờ thế con ông cháu cha^[2] mà được làm sếp to, nên dẫu Quan có chạy sang với Thiệu thì chắc Thiệu cũng chẳng làm nên trò trống gì.

Trên đường sang Hà Bắc, Quan Vân Trường phải đi qua 5 cửa ải của quân Tào. Các tướng giữ ải tuy đều biết Vân Trường nhưng khi hỏi đến giấy đi đường thì Quan không có. Thành ra không tướng nào dám cho Quan qua ải. Quan Vân Trường vừa sốt ruột vừa bực tức nên cứ thế vung đao chém bừa. Tổng cộng có đến 6 tướng Tào chết về tay Quan^[3].

Quan Vân Trường sang Hà Bắc gặp Lưu Bị, đem những lời Tào Tháo chê Viên Thiệu dốt nói lại với anh hai. Lưu Bị ngẫm thấy cũng phải, liền cùng với Quan lẳng lặng khăn gói trốn khỏi Hà Bắc, kiếm đất khác dung thân. Quả nhiên sau đó không lâu, Viên Thiệu bị Tào Tháo đánh cho thua liểng xiểng, tức ộc máu mà chết.

Anh em Lưu Bị mò sang đất Kinh Châu, tìm cách cấu kết với Tôn Quyền ở Giang Đông để chống lại Tào Tháo. Tháo lên mạng đọc báo biết được, liền xua quân ra đóng ở Xích Bích, định choảng nhau với họ Tôn và họ Lưu một trận cho bõ ghét.

Nhưng đận đấy Tháo thua to. Quá đen cho Tháo là tuy học hành bài bản, bằng cấp đầy người nhưng cả đời chưa bao giờ biết câu “hai đánh một, không chột cũng què”. Quân Tháo ở Xích Bích mười phần thì cũng chết đến bảy, tám. Tháo chỉ còn một nhúm tàn quân đi theo, cứ thế cắm đầu mà chạy.

Trên đường rút lui, Tháo bị đám đàn em của Lưu Bị phục quân ở nhiều nơi, thay nhau đổ ra đánh giết. Bộ hạ của Tháo chỉ còn sót lại Trương Liêu, Từ Hoảng và một vài viên tướng bị thương. Đi đến Hoa Dung, Tháo đang mừng vì sắp về được lãnh địa của mình thì bỗng nghe “toét toét”, Quan Vân Trường dẫn một toán phục binh xông ra chặn đường.

Bấy giờ quân Tào chẳng còn sức đâu mà đánh với chẳng đấm. Tháo ngồi trên ngựa ngoảnh đầu nhìn lại thấy các tướng người nào người nấy đũng quần ướt sũng. Tháo nghĩ bụng, “phen này chắc phải đi bằng đít cmnr”, xong tế ngựa ra nói chuyện với Quan Vân Trường:

- Anh thật chú, bây giờ đám đàn em của anh quấn mẹ hết ra đài rồi^[4], chẳng đấm đá gì được nữa. Xin chú nghĩ lại những năm tháng anh em mình làm việc với nhau, anh đã nâng chú như nâng egg, hứng chú như hứng flower, mà tha cho anh.

Quan Vân Trường đang muốn bắt Tháo để lập công với anh hai, liền “phủi” ngay:

​​- Những việc anh nói, em không bao giờ quên. Nhưng sau đó em đã giúp anh bắt Nhan Lương, Văn Sú đội mũ bằng đít rồi^[5], lại còn giải vây thành Bạch Mã cho anh nữa. Như thế là huề cả cmn làng rồi chứ lị!

Tào Tháo lại hỏi:

- Ờ, cứ cho như vậy là huề đi. Thế còn việc anh cho chú mượn 6 tướng để thử đao thì chú nghĩ dư lào? Bọn đấy bây giờ đều bỏ cả vợ con cho bạn thân cày, gian nhà không mặc kệ gió lung lay^[6]. Anh không về thì lấy ai cấp dưỡng cho vợ con chúng nó?

Quan Vân Trường chưa nghĩ đến tình huống này nên không biết trả lời ra sao, lại nhìn thấy bọn Trương Liêu, Từ Hoảng nước mắt nước mũi dàn dụa, mếu ma mếu máo. Nhớ lại những ngày ở Hứa Xương, bọn họ không quản sớm hôm đưa mình đi gội đầu, mátxa, karaoke “tay vịn”, lại nghĩ 6 tướng giữ ải đang yên đang lành vô cớ bị mình bắt nhận bằng Tổ cuốc ghi công, Quan bất giác động lòng thương cảm.

Nghĩ ngợi một lúc, Quan Vân Trường quay lại quát bọn lính đứng dẹp sang một bên, mở đường cho anh Tháo và đám đàn em chạy thoát.

Tào Tháo vốn đinh ninh sắp phải đi bằng đít đến nơi, không ngờ lại được Quan Vân Trường thả cho đi thì mừng húm, dẫn đám đàn em zông thẳng một mạch, không dám ngoái lại nhìn.

Ra khỏi đất Hoa Dung, Tháo mới ngoảnh lại bảo với các tướng đi theo:

- Đèo mẹ, may mà ngày xưa anh chơi đẹp với thằng Trường, chứ không thì hôm nay anh và các chú sống thế éo nào được mà về với vợ với con? Thế nên, anh mới dặn các chú, làm gì cũng nhớ phải mạnh dạn chi, đừng có tiếc tiền! Mà biết đằng nào cũng mất tiền thì thà mất cmn trước đi, đừng để đến lúc hữu sự xảy ra rồi thì có tiền cũng chẳng làm được cái gí đèo nữa!

Các tướng “dạ” vang một tiếng rồi lại lóc cóc tế ngựa chạy theo anh Tào, vừa đi vừa lảm nhảm hát:

“Đồng tiền đi trước mới khôn
Đi sau chỉ có cạp *đất* mà ăn”^[7]

Về sau, nhân xem chuyện Quan Vân Trường tha Tào Tháo ở Hoa Dung, một nhà hiền triết tên là Ngốc Nặng Tờ Rinh có nói một câu bất hủ, rằng “yêu không có tiền thì cạp đất mà ăn”. Còn một nhà văn nổi tiếng tên là Hoang Huyền xem chuyện đó thì chỉ vỗ đùi đánh đét một phát rồi thốt lên: “Tiên sư anh Tào Tháo! Tài, tài đến thế là cùng!”

-----
[1] Hồi 14 Sách Tam quốc diễn nghĩa chép: Tháo tự phong mình làm Đại tướng quân, Vũ Bình hầu. Từ đấy quyền to trong nước đều vào tay Tào Tháo. Thưởng người có công, phạt kẻ có tội, các việc hết thảy đều do Tào Tháo coi xét. Nội các việc lớn triều đình, trước trình Tào Tháo, sau mới tâu vua.
[2] Nhà Thiệu có đến 4 đời làm quan đến bậc Tam công (sách Tam quốc diễn nghĩa gọi là “Tứ thế Tam công”).
[3] Khi đi qua các quan ải, Vân Trường đã chém chết 6 tướng Tào, gồm: Khổng Tú, Mạnh Thản, Hàn Phúc, Biện Hỷ, Vương Thực, Tần Kỳ. Ngoài ra, khi đến Cổ Thành gặp Trương Phi, Quan còn chém chết một viên tướng Tào nữa là Sái Dương.
[4] Tào Tháo trong bụng có ý chê các tướng nhát gan, chưa gì đã đái ra quần. Nhưng chính Tháo cũng sợ Quan Vân Trường đến mức nói nhịu thành “quấn ra đài”
​[5] Ý của Quan Vân Trường là bọn Nhan Lương, Văn Sú đã bị chém đầu nên có muốn đội mũ cũng chẳng biết đội vào đâu.
[6] Tào Tháo muốn tỏ cho Quan Vân Trường biết mình là người có tâm hồn văn chương. Chỉ tiếc là Tháo lại đọc sai câu thơ của Chính Hữu: “Ruộng nương anh gửi bạn thân cày. Gian nhà không mặc kệ gió lung lay”.
[7] Các tướng Tào có trình độ văn chương cũng chẳng hơn gì anh Tháo, bởi thế nên mới có thể gieo được những câu lục bát có vần oằn tà là vằn như thế này.