Ukraina và vấn đề của các dân tộc nhược tiểu

Tiến sĩ Dũng lại lên tiếng. Lần này là về vấn đề Ukraina và Krym.

Vấn đề bán đảo Krym của Ukraina vốn đã thu hút được sự quan tâm của cả thế giới trong mấy tuần gần đây, chứ chẳng riêng gì với tiến sĩ Dũng.

Nhưng tiến sĩ Dũng thì có quan điểm “hẳn hoi” về vấn đề này. Ông tiến sĩ tỏ ra rất tiếc nuối về những gì mà người Ukraina đã lựa chọn. Theo ông Dũng, nhẽ ra người Ukraina đã có thể có sự lựa chọn khác để tránh được tình cảnh hiện nay mà họ đang phải gánh chịu.

À, đương nhiên là ông Dũng đã lí sự đúng, và ông này tỏ ra là người nắm khá vững nguyên lí của phép biện chứng, bởi rõ ràng là, nhân nào thì đi với quả ấy. Nếu người Ukraina ban đầu đã lựa chọn “nhân” như ông Dũng nói thì “quả” ngày nay mà họ hái được (chắc là) cũng sẽ giống (hoặc gần giống) với những gì ông Dũng hình dung.

Nhưng ông Dũng đã lựa chọn như thế nào?

Ông Dũng cho rằng, Ukraina là nước có địa chính trị đặc biệt với vị trí nằm kẹt giữa Nga và Châu Âu và dân cư không đồng nhất, mà trong đó nửa phía Đông muốn ngả theo Nga, còn nửa phía Tây muốn ngả theo các nước Tây Âu.

​​​​Một nước có địa chính trị và thành phần dân cư khác biệt như vậy thì đích thị là cách thức quản lí cũng sẽ không giống như những nước bình thường. Nhưng liệu cách quản lí một nước như Ukraina có phải, và có nên như những gì ông Dũng nghĩ ra?

Ông Dũng nghĩ rằng, với hoàn cảnh của mình, người Ukraina nhẽ ra nên đi theo con đường trung lập, nghĩa là không nên ngả về phía Nga, cũng không nên ngả về phía phương Tây. Trong một phương án khác “có độ rủi ro cao hơn” nhưng “vẫn đúng đắn”, ông Dũng cho rằng, người Ukraina nhẽ ra đã nên đứng ra “làm cầu nối” giữa Nga và phương Tây để “tạo điều kiện cho sự trao đổi, hợp tác” giữa bọn họ (Nga và Châu Âu).

​​Ông Dũng nói quá hay! Và nếu người Ukraina làm được như ông Dũng nói thì có lẽ mấy tuần nay các hãng thông tấn đã chẳng có gì mà đưa tin về bán đảo Krym hay đất nước Ukraina. Nghĩa là, Krym vẫn sẽ là một phần của Ukraina, và Ukraina vẫn là một đất nước yên bình và thân thương như trong kí ức của nhiều người Việt Nam đã từng được gửi sang học tập hoặc lao động ở đó.

Nhưng ông Dũng quên mất một điều rằng, người Ukraina, cũng như người Krym hay bất kì một dân tộc nhược tiểu nào khác, thường không tự quyết định được tương lai của chính mình mà phải phụ thuộc vào những nước lớn hơn có lợi ích gắn với họ.

Nếu chăm đọc sách Tàu, hẳn ông Dũng sẽ thấy, Ukraina hiện nay chẳng khác gì nước Trịnh thời Xuân Thu. Thủa ấy, nước Trịnh nằm lọt thỏm giữa các cường quốc luôn ôm mộng xưng bá như Tề, Tấn và Sở. Nếu người Trịnh thần phục nước Sở, thì ngay lập tức sẽ bị nước Tề hoặc nước Tấn “hưng binh vấn tội”. Nhưng nếu người Trịnh thần phục nước Tấn hoặc nước Tề thì người Sở cũng chẳng chịu để yên. Tình cảnh của nước Trịnh lúc đó thật chẳng khác nào một bà quả phụ muốn thủ tiết với người chồng quá cố giữa hai gã hàng xóm lúc nào cũng hừng hực khí thế yêu đương.

Nhưng vì sao nước Trịnh phải ra nông nỗi như vậy? Cái đó thì quá dễ hiểu, bởi vì họ có “địa chính trị” quan trọng, nghĩa là vị trí địa lí của họ có thể giúp ai đó trong các nước ôm mộng bành trướng kia mưu cầu được những lợi ích nhất định cho công cuộc đồ bá của mình. Hẳn nhiên, nếu nước Trịnh là một bãi phân chó giữa đường thì người Tấn, người Sở, hay người Tề sẽ chẳng rỗi hơi mà đi tranh giành ảnh hưởng đối với nước Trịnh làm chi. Và hẳn nhiên, người Trịnh dù có giỏi đến mấy thì cũng không tài nào thuyết phục các nước Tấn, Tề, Sở hãy tự đánh lộn lẫn nhau để xưng bá mà chừa nước Trịnh ra.

Và hoàn cảnh bi đát của các nước nhược tiểu cũng có thể được hình dung rất rõ nếu ông Dũng liên hệ với lịch sử của 3 nước cộng hoà vùng Baltic là Latvia, Litva và Estonia thời Chiến tranh thế giới lần thứ 2. Vào thời điểm đó, 3 nước nhỏ bé này muốn theo Liên Xô cũng không được, theo Đức cũng chẳng xong, bởi lẽ muốn theo bên này thì lại phải chống lại bên kia (và lúc nào cũng sẵn sàng được mời xơi kẹo đồng thay cơm). Tình cảnh của họ bấy giờ cũng từa tựa như tình cảnh ngày nay của người Krym, hay người Ukraina vậy.

Thế thì, có thể thấy gì từ bài viết của ông Dũng? Có thể là một bộ óc siêu phàm nào đó sẽ rút ra được điều gì bổ ích từ những lựa chọn mà ông Dũng đề xuất. Nhưng cá nhân tôi thì thấy, những gì ông Dũng nói thực ra cũng chỉ để đăng báo mà thôi, không hơn không kém. Nếu làm được như ông Dũng nói, hẳn người Ukraina cũng đã cố làm. Chẳng gì, Ukraina cũng đã từng một thời đào tạo cho Việt Nam không ít các nhà quản lí, kinh tế, khoa học, thậm chí cả công nhân, lẽ nào họ không nghĩ ra được những lí lẽ hiển nhiên như ông Dũng đã nghĩ(?!)

Cái khó của người Ukraina là, làm thế nào để thuyết phục người Nga hoặc người phương Tây từ bỏ ý định tranh giành ảnh hưởng của mình trên lãnh thổ của họ? Điều này thì chưa thấy ông Dũng đề cập trong bài viết của mình. Những gì cô đọng nhất mà người đọc có thể tìm thấy trong bài viết của ông Dũng, có lẽ là “bài học” mà ông Dũng đưa ra ở phần cuối bài viết. Ông Dũng cho rằng, người Ukraina bằng sự lựa chọn của mình, đã phải “trả giá thay cho các dân tộc khác, trong đó có dân tộc chúng ta”.

Nhưng ông Dũng lại quên rằng, đã có một thời chúng ta đứng được hẳn ra bên ngoài sự tranh giành của các cường quốc trong công cuộc đồ bá thiên hạ, ấy là thời Tam quốc. Thời ấy nước ta dưới tên gọi là quận Giao Chỉ, được cai trị bởi một viên thái thú là Sĩ Nhiếp. Tuy là một chức quan do người Hán đặt ra, nhưng Sĩ Nhiếp, bằng sự khôn khéo của mình, đã tránh cho quân dân Giao Chỉ không vương vào sự giành giật của các chư hầu để đuổi bắt “con hươu” của nhà Hán. Cũng chính vì thế mà Sĩ Nhiếp vẫn giành được mối thiện cảm của dân ta mà chẳng cần học tí nào từ chuyện của người Ukraina.

Lẽ đương nhiên, Sĩ Nhiếp không phải là ông Yunakovich hay bà Tymoshenko, và tình thế của quận Giao Chỉ thời Sĩ Nhiếp cũng khác tình thế của Việt Nam hay Ukraina ngày nay. Nhưng nếu như đã từng có một thời người Giao Chỉ làm được những gì mà người Ukraina không thể làm, thì nên chăng, chúng ta đừng học cái bài của Ukraina nữa mà học luôn cái bài của Sĩ Nhiếp cho nó nhanh?

Xem thêm: Giá đắt đỏ là cái gí đèo?