Người phàm hơn được thánh nhân không?

​

​​

Theo sách xưa kể lại thì Đức Thánh Khổng có rất nhiều học trò. Trong đó, Nhan Hồi là người được Khổng Tử yêu nhất.

Có lần, Nhan Hồi được giao nấu cơm cho thầy và các đồng môn. Khi cơm chín, Nhan Hồi lấy đũa xới một ít cho vào miệng ăn. Khổng Tử ở nhà trên vô tình nhìn xuống bếp và thấy cảnh đó. Ngài bất giác thở ra một tiếng dài như chân của Ngọc Trinh, không ngờ đứa học trò ngài yêu nhất lại cư xử vô lễ như vậy.

Đến bữa, trong lúc Khổng Tử và các môn đồ chuẩn bị ăn cơm, thì Nhan Hồi khoanh tay đứng ngoài chứ không ngồi vào mâm. Đức Thánh Khổng hỏi vì sao, thì Nhan Hồi thưa rằng trong lúc nấu cơm có giở vung ra xem nhưng không ngờ bị tro bếp bay vào nồi làm bẩn mất lớp cơm phía trên. Nhan Hồi định hớt chỗ cơm bị bẩn đổ đi, nhưng nghĩ tiếc của nên cho vào miệng ăn luôn, coi như đã ăn trước phần cơm của mình.

Khổng Tử nghe kể thì ngửa mặt lên trời thở ra một tiếng khác dài như chân của Hà Hồ, than rằng chỉ vì tin vào những điều mắt thấy mà suýt nữa thành kẻ hồ đồ.

Lại có trường hợp khác na ná như vậy, ấy là chuyện một anh tiến sĩ mới được phân đến làm việc ở một viện nghiên cứu mà ở đó anh trở thành người có học vị cao nhất.

Một hôm, anh tiến sĩ đến cái hồ phía sau viện nghiên cứu để câu cá, thấy viện trưởng và viện phó cũng đang ngồi câu. Anh ta chọn một chỗ ngồi cách xa hai người kia, trong đầu nghĩ: “Hai người chỉ học vị đại học, có gì đáng để nói chuyện?”

Một lúc sau, ông viện trưởng buông cần câu đứng dậy rồi bước đi trên nước như là bay ngang hồ để đến nhà vệ sinh bên kia hồ. Sau khi ca xong bài “Ai xoè” của ban nhạc All-4-one^[1], ông viện trưởng lại băng qua mặt nước để trở về chỗ câu cá.

Được một lát, anh tiến sĩ nhìn thấy ông viện phó cũng đứng dậy và đi băng qua mặt nước để đến nhà vệ sinh, đoạn lại băng qua mặt nước để trở về chỗ câu cá sau khi đã ca xong bài “Khát vọng” của Thuận Yến phổ thơ Đoàn Thị Nam Nuyến^[2].

Anh tiến sĩ ngạc nhiên quá đỗi vì không nghĩ mấy cái người có học vị thấp hơn anh lại có thể làm cái việc mà anh tưởng đâu chỉ có các cao thủ giang hồ mới làm nổi.

Qua một lúc sau, anh tiến sĩ cũng có nhu cầu ca bài “Ai xoè” nhưng không muốn phải đi nửa vòng hồ để đến cái nhà vệ sinh kia. Anh quyết định cũng dùng thuật giang hồ để băng qua mặt nước, bởi không lí gì hai người chỉ có trình độ đại học có thể đi trên mặt nước được mà người có trình độ tiến sĩ lại không.

Nhưng sau đó thì một “tủm” vang lên và anh tiến sĩ phải bơi lóp ngóp ở dưới hồ. Hai vị lãnh đạo viện kịp thời chạy lại kéo anh tiến sĩ lên và hỏi tại sao anh lại nhảy xuống nước.

Anh tiến sĩ không trả lời mà hỏi rằng: “Tại sao các vị lại có thể đi qua trên nước?” Hai vị kia cười lớn: “Trong hồ này có thanh gỗ nối giữa hai bờ, nhưng vì hôm nay nước dâng cao nên bị che mất. Chúng tôi biết vị trí thanh gỗ nên có thể đạp trên nó mà đi qua”.

Anh tiến sĩ nghe ra thì thấy chua chát với sự hồ đồ của mình, bất giác ngửa mặt lên trời thốt ra hai tiếng: “Đèo mẹ!”

Kể những câu chuyện ở trên, chúng tôi muốn nói rằng, nhiều khi những điều tận mắt trông thấy lại không hề là sự thật. Điều đó không chỉ có trong câu chuyện Nhan Hồi nấu cơm hay anh tiến sĩ đi tè, mà còn xảy ra rất nhiều trong cuộc sống quanh ta.

Tỉ như, trong khi quần chúng cứ bụm miệng cười việc một ông quan xã bị yêu cầu kiểm điểm về nỗi rủ nữ cán bộ chính sách vào nhà nghỉ, thì thực tế lại cho thấy chị cán bộ kia chỉ làm mỗi việc là đưa giúp thuốc giải rượu vào nhà nghỉ cho quan xã, bởi ông ta chẳng may bị say nguội từ tối hôm trước.

Hoặc như, một ông quan huyện và nữ cán bộ tỉnh bị người nhà hai bên bao vây trong nhà nghỉ để chực đánh ghen vì cho rằng hai người kia đang làm chuyện mèo mỡ. Tuy nhiên, thực tế cho thấy là đám người nhà của họ đã nhìn quá sai, vì ông quan huyện chẳng qua chỉ vào nhà nghỉ để hỏi thăm sức khoẻ của chị cán bộ chẳng may bị trúng gió trong khi uống nước phải vào đó để nghỉ.

Hoặc gần đây, là chuyện người ta nổi cơn tam bành trước việc con gái một ông quan tỉnh có điểm thi tốt nghiệp cao hơn những gì bài thi của cô ấy thể hiện. Hiềm nỗi, sau khi hỏi ra ngọn ngành thì mọi người mới té ngửa, là ông quan tỉnh không hề biết gì về việc con gái ông bị cộng điểm, hơn nữa đó có thể lại là sự lợi dụng để đưa con lãnh đạo vào tròng.

Vân vân và mây mây.

Từ những câu chuyện ở trên, có lẽ mỗi người cũng nên suy nghĩ thấu đáo hơn về cách nhìn nhận của mình để có phản ứng phù hợp trước những chuyện đập vào mắt. Trong khi, những người được coi là “thánh nhân” như Khổng Tử, hoặc là “ông Nghè” như anh chàng tiến sĩ kia, nhìn thấy sự việc sờ sờ trước mắt nhưng vẫn nhận định sai lầm, thì không có lí gì những người đã được bậc vĩ nhân coi là “nông nổi”^[3], lại dám cho mình tinh tường hơn cả thánh nhân hay ông Nghè.

Thế cho nên, trước khi định cười chê ai đó rủ vợ người khác vào nhà nghỉ, hoặc nổi đoá với việc con cái của ai đó được nâng khống điểm thi tốt nghiệp, thì người đời hãy thử nghĩ lại, xem liệu mình đã bằng Đức Thánh Khổng hay chưa. Mà ví thử, có người nào dám quả quyết rằng mình đã bằng được Khổng Tử, thì cũng không có gì đảm bảo nhìn nhận của người đó là đúng, bởi rõ ràng câu chuyện ở phần trên đã chứng minh: thánh nhân mà cũng nhìn sai nữa là!

(*) Bài viết có sử dụng câu chuyện trôi nổi trên mạng về Nhan Hồi và chàng tiến sĩ.

-----
[1] Đó là bài hát có câu mở đầu: “I swear by the moon and the stars in the skies. And I swear like the shadow that’s by your side…”
[2] Bài hát được mở đầu bằng câu: “Gửi tình yêu vào đất, được hoa trái đầy cành…”
[3] Bậc vĩ nhân này tên Xuân, được biết đến trong chương cuối cùng của một công trình nghiên cứu do bác gì đó Phụng công bố với tiêu đề: “Xuân Tóc Ðỏ cứu quốc. Xuân Tóc Ðỏ vĩ nhân. Nỗi buồn của ông bố vợ không bị đấm”